Historia największej przedwojennej wrocławskiej fabryki jest taką lokalną wersją amerykańskiego snu „od pucybuta do milionera”. Chodzi o zakład znany przed wojną jako Linke-Hofmann-Werke AG Breslau.
Po lewej: Gottfried Linke (1792-1867), po prawej Johann G. Hofmann (1803-1879) – wrocławscy przemysłowcy, konkurenci, po śmierci ich spadkobiercy zdecydowali się połączyć siły.
Ale od początku: Gottfried Linke (1792 – 1867) był wrocławskim rzemieślnikiem. Znany był ze swojej pilności, wytrwałości i pracowitości. Jednocześnie był to człowiek skromny i uczciwy. Linke był stelmachem, produkował siodła i budował powozy. Jego zakład mieścił się na ulicy Rzeźniczej 32. Swoje siodła pan Linke produkowałby pewnie do końca życia, gdyby nie... postęp cywilizacyjny. Otóż przyszłością była kolej! W 1839 r. Linke otrzymał, jak na producenta siodeł i powozów, dość dziwne, ale również ogromne zamówienie. Na co? Na 100 kolejowych otwartych wagonów (w niektórych publikacjach mowa jest o zamówieniu na taczki, ale to błąd tłumaczenia). Linke miał je dostarczyć dla towarzystwa, które budowało właśnie Kolej Górnośląską (niem. Oberschlesiche Eisenbahn), kolej ta miała połączyć stolicę Dolnego Śląska z Górnym Śląskiem. Na wspomnianych wagonach (lub taczkach) Gottfried Linke zrobił interes życia, porzucił swoje siodła i związał się z branżą, która dynamicznie się rozwijała – koleją.
Zamówienie na wagony zrealizowała nowa firma Linkego, działająca już pod nazwą Wagenbauanstallt Gottfried Linke, czyli Fabryka Budowy Wagonów Gotffried Linke. Pierwszy zakład działał przy obecnej ulicy Rybiej (niem. Walfischgasse) i funkcjonował tam do lat 60 XIX w. Na ul. Rybiej /niestety nigdzie na mapie nie mogłem znaleść tej ulicy, chyba nie ma, może ktoś by pomógł lub nawet dodał jej znacznik do mapy - przyp. Maciej S./ produkowano między innymi wagony do przewozu węgla (pierwszy egzemplarz – 1844 r.) oraz wagony osobowe. W 1858 r. fabryka została przeniesiona w rejon obecnej ulicy Strzegomskiej (niem. Striegauer Chaussee, Striegauer Strasse), czyli w miejsce, które wtedy leżało jeszcze na peryferiach miasta. Po śmierci Gottfrieda Linkego w 1867 r., interes poprowadzili jego synowie, firma działała teraz pod nazwą Gottfried Linkes Soehne Wagonfabrik Breslau. Sam Gottfried Linke spoczął na tzw. Wielkim Cmentarzu, a jedna z ulic w Leśnicy nosiła w latach 1930-1945 nazwę Linkestrasse.
Fabryka rozwijała się bardzo dynamicznie, wprost proporcjonalnie do rozwoju kolejnictwa. W 1861 r. bracia Linke oprócz wagonów zaczęli produkować również lokomotywy. Jednocześnie fabryka stale się powiększała, powstały nowe hale do produkcji lokomotyw i wagonów. W 1871 r. zakład wykupiła spółka Breslauer AG für Eisenbahn-Wagenbau. Dzięki temu kapitał zakładowy spółki został znacznie podwyższony, do 960 tys. talarów, co umożliwiło dalszy rozwój fabryki. Z czasem produkty zakładów we Wrocławiu, wciąż znanych po prostu jako Linke, zostały docenione na międzynarodowych wystawach. W 1900 r. na Wystawie Światowej w Paryżu fabryka otrzymała Grand Prix. Firma została doceniona również na wystawie w Mediolanie w 1906 r., a w 1910 r. otrzymała jeszcze dwie nagrody – na Międzynarodowych Targach Kolejnictwa i Transportu Lądowego w Buenos Aires oraz na Wystawie Światowej w Brukseli.
Lokalnym konkurentem dla fabryki synów Linkego był zakład braci Hofmannów, którzy zaczynali od produkcji sikawek strażackich i maszyn do drewna. Fabryka mieściła się przy obecnej ul. Prostej (niem. Holteistrasse). Z czasem Hofmannowie również zmienili branżę – tak narodziła się firma Hofmann Gebr. & Co. Wagenfabrik AG. Hofmannowie produkowali wagony kolejowe oraz tramwajowe. W szczytowym okresie rozwoju w 1908 r. w fabryce pracowało 1000 osób.
Wydarzeniem przełomowym dla wrocławskiego przemysłu było połączenie obu konkurujących ze sobą firm w jeden koncern. Nastąpiło to w 1912 r. Nowe przedsiębiorstwo zaczęło funkcjonować pod nazwą Linke-Hofmann-Werke AG. W tamtych czasach był to największy zakład przemysłowy we Wrocławiu i jeden z największych producentów wagonów i lokomotyw w Europie. Powierzchnia fabryki liczyła wtedy 196 ha, z czego 78 ha zajmowały hale fabryczne i inne zabudowania pod dachem. Koncern wciąż się rozwijał i wchodził w fuzje z różnym zakładami, nie tylko z terenu Dolnego Śląska. Wiązało się to również ze zmianami w nazwie przedsiębiorstwa, np. w latach 1923-1926 firma nosiła nazwę Linke-Hofmann-Lauchhammer AG, a w latach 1928-1934 Linke-Hofmann-Busch-Werke AG.
Rok 1929 przyniósł wielki kryzys. Wrocławski koncern ciężko go przeżył, stracił kilka fabryk, w sierpniu 1933 r. wstrzymano nawet produkcję lokomotyw – ostatnia nosiła numer 3077.
Kilka lat później fabryka ponownie stanęła na nogi. Zdecydowano się na powrót do dawnej nazwy, która w Europie była już rozpoznawalną marką. Wrocławskie fabryki wagonów i lokomotyw ponownie nazywały się więc Linke-Hofmann-Werke AG. W tym czasie niektóre zakłady LHW zostały przejęte przez inne niemieckie koncerny. W wyniku tych zmian LHW ograniczyło się do produkcji wagonów kolejowych i tramwajowych. Szybko zwiększało się zatrudnienie – w 1935 r. w LHW pracowało 1600 osób, w 1939 r. było to już 3340 osób.
Należy wspomnieć również o „nietypowej”, jak na fabrykę wytwarzającej wagony, produkcji na potrzeby zbrojeniowe. Podczas I wojny światowej w LHW produkowano samoloty Walfisch, R-I i R-II. Z kolei podczas II wojny światowej prowadzono produkcję różnych elementów uzbrojenia dla wojennej machiny Hitlera – m.in. części do rakiet V-2 (od października 1943 r.). W czasie wojny w LHW wyprodukowano 12 takich pociągów pancernych.
Pod koniec wojny fabryka Linke-Hoffmann-Werke została poważnie uszkodzona. W 1945 r. zakład wznowił działalność pod nazwą Państwowa Fabryka Wagonów PaFaWag. Ale to już zupełnie inna historia...
Artykuł pochodzi ze strony http://wroclawzwyboru.blox.pl/2008/07/Linke-Hofmann-Werke-AG-czyli-od-pucybuta-do.html
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Ciekawy pod artykułem komentarz na temat poruszanego tu pierwszego zlecenia dla firmy Linke:
"Gość: nhenric, jyh194.internetdsl.tpnet.pl 2010/10/07 08:57:30
O początkach kariery Linkego w ciekawym artykule przedrukowanym z "Arbeitkalender" 1907, w M. Janitzek, Wie die erste Eisenbahn nach Oberschlesien zustande kann, [w:] Oberschlesien. Heimatbuch von Alfred Hein und W. Müller-Rüdersdorf, Leipzig 1926, s. 99-103.
W artykule można przeczytać, że Linke faktycznie zaczynał od niespodziewanego zlecenia na 1000 taczek, potrzebnych do usypywania wału pod budowę linii kolejowej z Wrocławia na Górny Śląsk (i dalej), po których następowały kolejne zlecenia, aż w końcu zajął się budową wagonów, a potem... interes już się kręcił :)"
