MENU
Kaplica Świętej Anny

Dodał: klapador° - Data: 2006-08-23 19:31:11 - Odsłon: 4372
Lata 1910-1930


W czasie neolitu to miejsce było odwiedzane przez człowieka. Znaleziono w pobliżu kamienne siekierki, fragment koła garncarskiego jak i skorupy naczyń Stałej osady tutaj jednak przed średniowieczem nie założono z uwagi na trudne warunki terenowe.

Od średniowiecza istnieje przekonanie o cudownych właściwościach źródła nad którym w XIII wieku postawiono kaplicę. Pierwsza udokumentowana wzmianka pochodzi z dokumentu Bolka II Świdnickiego z 1316 roku (capeller Heyligen bornes bey dorffe Zuedorff gennant). Wg niego książe miał płacić dwie marki rocznego czynszu na utrzymanie kaplicy Kaplica miała być odnowiona w 1481 roku przez Friedricha von Liebenthal z Podgórzyna oraz Melko i Konrada Schaffgotschów, po zniszczeniu przez husytów. Skąd zatem pojawia się rok 1212 jako pierwsza wzmianka o kaplicy? Otóż w tym roku miała być zmieciona przez powódź mała osada Bronsdorf (czyli Broniów, obecnie część Borowic, co ciekawe ponownie w 1412 r. oberwanie chmury i katastrofalna powódź zniszczyła Broniów i Czerwoną Dolinę, a mieszkańcy przenieśli się do Płóczek w Karpaczu) a mieszkańcy przenieśli się wtedy do Sosnówki. Mały kościółek miał należeć do Bronsdorf i jako bardziej trwały niż zmiecione chłopskie chaty miał przetrwać i był nadal używany z przyzwyczajenia, nawet już wtedy gdy w Sosnówce stał już kościół. W dokumencie z 1366 roku nazywana jest kaplicą Świętego Źródła, lub jako "kościół przy źródle" (Brunnkirche). Nie ma informacji o losach kaplicy od 1481 roku (przypuszczalnie wtedy poświęcono jej św. Annie, co było związane z rozwojem górnictwa, którego była patronką) do jej odbudowy w 1718 roku. Wśród ruin z okresu husyckiego wymienia się także kaplicę św. Anny, ale dlaczego? Nie ma o tym dyskusji ani wzmianek.

Podgórzyn wraz z Grabowcem i kaplicą przechodzą w 1651 roku na własność rodziny Schaffgotsch. Kaplica raczej nie była używana jako miejsce odprawiania mszy, gdyż Schaffgotschowie tak jak wcześniej Zedlitzowie byli protestantami i byli raczej zainteresowani dochodami z tej posiadłości (lasy) niż naprawianiem kaplic. Kaplicę na Grabowcu naprawił natomiast Krzysztof Leopold hrabia Schaffgotsch - ten sam który wystawił kaplicę św. Wawrzyńca na Śnieżce. Hrabia nakazal remont swojemu synowi Hansowi Antonowi. Informacja o remoncie pojawia się po raz pierwszy w lipcu 1718 roku. Bardzo możliwe że odbudowę prowadził mistrz budowlany Caspar Jentsch z Jeleniej Góry, który odbudował po pożarze w 1711 roku kościół w Cieplicach. Koszt odbudowy szacowano na 700 guldenów.

We wrześniu 1718 roku wmurowano kamień węgielny. Budowla jest typu rotundowego zbudowana na planie elipsy o wymiarach 14x10 metrów, murowana, posadowiona na kamiennym fundamencie, grubość muru ok. 1,7 metra. Wnętrze sklepione spłaszczoną kopułą. Na zewnątrz rotunda zwieńczona jest sklepieniem kolebkowym o konstrukcji drewnianej z dachem pokrytym gontem. Okna owalne od dołu ścięte, wypełnione szkłem.

Budowa kaplicy na Grabowcu miała nie sprawiać trudności z uwagi na dostępność drewna na więźbę, a wszystkie inne materiały można było łatwo sprowadzić. Wnętrze także szybko urządzono. Hrabia Hans Anton zdecydował że wizerunek św. Anny powinien być namalowany na płótnie - pracę miał wykonać malarz Jeremiasz Knechtel z Legnicy. Nie można udowodnić że to Knechtel wykonał obraz Anny w ołtarzu, ale jest to prawdopodobne. Ołtarz ukończono dopiero w sierpniu 1737 r. Obraz miał szybko zbutwieć (okazało się że to wpływ radonu na zanikanie farb) i zlecono wykonanie kolejnego malowidła na miedzianej płycie Johannowi Hieronimowi Kettnackerowi z Cieplic (uczeń Michaela Willmanna). Wykonany przez niego obraz do dziś zdobi ołtarz. Przedstawia on całą Świętą Rodzinę - Jezusa, Maryję, Józefa, św. Annę i św. Joachima, a nad nimi Boga Ojca i św. Grzegorza. Kamienne elementy ołtarza wykonał Johann Wenzel Conrad w Cieplicach. W narożach znajdują się trzy herby - centralnie herb hrabiego Hansa Antona von Schaffgotsch, a po obu stronach herby jego żon - Marii Franciszki hrabiny von Sereni (zmarłej 10 sierpnia 1707 r.) i hrabiny Anny Marii Teresy Novohradsky von Kollowrath. W 1721 roku dekoracje ołtarza pokryto szlachetnym złotem. Wszystkie drewniane elementy pomalowano na wzór szaro-białego marmuru z Przeworna. Kaplicę poświęcono 26 lipca 1719 r. w dzień św. Anny, choć jeszcze nie był ukończony ołtarz. Zadowolono się obrazem św. Anny z kościoła w Sosnówce. Poświęcenia dokonał przeor klasztoru cystersów z Cieplic o. Innnocenty Fritsche.

Pierwotnie odprawiano rocznie 24 msze - po dwie w miesiącu, co odnotowano w rejestrach zapłaty duchowieństwu za ich odprawianie w 1739 roku. Pierwotnie świadczenia dla duchownych były w naturze. Od 1749 r. ograniczono liczbę mszy do 1 miesięcznie i to "przy sprzyjającej pogodzie".

Przez cały czas problemem nie do ominięcia była wilgoć ze źródła, co ostatecznie rozwiązano w 1920 wyprowadzając ujście wody poza kaplicę i budując atrakcyjne ujęcie źródła. W latach 1942 / 1943 przeprowadzono kapitalny remont kaplicy (informuje o tym tablica inskrypcyjna na pilastrze). Prace, ku czci poległych w czasie wojny synów ojczyzny, sfinansowali Franciszek hrabia v. Schaffgotsch i aptekarz Carl Wieczorek. Trudno określić stan zachowania kaplicy po wojnie. W 1965 r. w karcie obiektu zabytkowego odnotowano: "obiekt zaniedbany, źle użytkowany, uszkodzony dach, przecieki w sklepieniu".

W latach 1974-1980 Urząd Gminy w Podgórzynie na podstawie dokumentacji Wrocławskiego Biura Projektów rozpoczął remont budowlano-zabezpieczający - naprawę murów oporowych, wymianę elementów więźby dachowej, zmianę poszycia (gont), założenie drenażu, nowej posadzki - pracę dofinansował WKZ a prowadził je p. Pełczyński. W1998 roku informowano o tym że założony drenaż źródła nie działa i cała budowla jest fatalnie zawilgocona - stopnie ołtarza mokre, posadzka i ściany nasiąknięte wodą, korozja tynków do wysokości 1 m. Wskazywano nieszczelne pokrycie dachowe i niekompletne oszklenie okien (szybki wybite przez wandali). Z powodu zdarzających się aktów wandalizmiu - zabito deskami wejście na strych kaplicy. Wyposażenie kościółka, stanowiące unikalny, jednolity zespół, rozproszone było po różnych miejscach, a to które pozostało w kaplicy narażone było na działanie wilgoci.

Remont i osuszanie kaplicy rozpoczęto na początku lat 2000. Jeszcze w 2006 roku obiekt nie miał nowych tynków - msze odprawiano przy tymczasowym ołtarzu polowym (pozostawiono go do dziś dnia), ale odnalazł się w Toruniu szczęśliwie barokowy obraz z ołtarza głównego. Między 2010 a 2014 rokiem odnowiono tynki zewnętrzne i pomalowano kaplicę na biały kolor, przystąpiono także do utwardzania terenu koło sąsiedniej gospody, ustawiono tablice informacyjne oraz turystyczną lunetę.

Kaplicę wpisano do rejestru zabytków we wrześniu 1980 r. (A/775/658/J)

W tym samym czasie co kaplica obok niej zbudowano "dom strażnika". Pierwszym strażnikiem został Johann Heinrich Breter, cieśla z Sosnówki, który pracował przy budowie kaplicy i który w zamian za wysiłek otrzymał tam mieszkanie. Od kiedy przy kaplicy zbudowano wartownię-gajówkę od razu brano pod uwagę wyżywienie podróżnych. Tak rozwinęły się usługi dla turystów-pątników. Tutejsza gospoda słynęła z wybornych pstrągów, a jej specjalnością była pieczeń z zająca ze smażonymi rydzami i nalewką z derenia.

Przy kaplicy rośnie najgrubszy w Karkonoszach jawor, o obwodzie pnia ok. 4,5 metra i szacowanym wieku 660 lat.

(uzup. moose - głównie w oparciu o artykuł "Die St. Annakapelle bei Seidorf" aut. Dr. H. Nentwiga, opracowany w 2019 r. przez Ullricha Junkera, w zbiorach Biblioteki Karkonoskiej - zasób cyfrowy; karta zaby)

  • /foto/139/139188m.jpg
    1800 - 1850
  • /foto/5734/5734455m.jpg
    1821
  • /foto/452/452995m.jpg
    1823 - 1840
  • /foto/452/452996m.jpg
    1823 - 1840
  • /foto/425/425740m.jpg
    1825
  • /foto/3250/3250546m.jpg
    1825 - 1830
  • /foto/331/331412m.jpg
    1826 - 1840
  • /foto/9521/9521225m.jpg
    1830
  • /foto/3261/3261886m.jpg
    1835 - 1840
  • /foto/439/439531m.jpg
    1840
  • /foto/9521/9521333m.jpg
    1841
  • /foto/453/453751m.jpg
    1850
  • /foto/3519/3519150m.jpg
    1851 - 1860
  • /foto/437/437505m.jpg
    1862
  • /foto/9847/9847628m.jpg
    1865 - 1890
  • /foto/7802/7802440m.jpg
    1875
  • /foto/8822/8822801m.jpg
    1875 - 1880
  • /foto/5237/5237479m.jpg
    1875 - 1890
  • /foto/5473/5473934m.jpg
    1880 - 1895
  • /foto/5786/5786574m.jpg
    1883
  • /foto/8990/8990256m.jpg
    1883
  • /foto/9352/9352027m.jpg
    1883
  • /foto/6659/6659413m.jpg
    1885
  • /foto/5114/5114053m.jpg
    1890
  • /foto/82/82526m.jpg
    1890 - 1894
  • /foto/5061/5061351m.jpg
    1890 - 1894
  • /foto/9212/9212365m.jpg
    1890 - 1894
  • /foto/211/211829m.jpg
    1890 - 1897
  • /foto/10637/10637268m.jpg
    1895
  • /foto/9384/9384237m.jpg
    1895 - 1898
  • /foto/83/83655m.jpg
    1897
  • /foto/6777/6777361m.jpg
    1898
  • /foto/82/82368m.jpg
    1900
  • /foto/6777/6777195m.jpg
    1900
  • /foto/8056/8056441m.jpg
    1900
  • /foto/220/220714m.jpg
    1900 - 1901
  • /foto/7060/7060059m.jpg
    1900 - 1902
  • /foto/6096/6096151m.jpg
    1900 - 1905
  • /foto/226/226604m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/226/226617m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/266/266339m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/3480/3480396m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/4720/4720367m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/161/161988m.jpg
    1900 - 1920
  • /foto/170/170288m.jpg
    1900 - 1925
  • /foto/6368/6368544m.jpg
    1904
  • /foto/121/121294m.jpg
    1905
  • /foto/181/181907m.jpg
    1907
  • /foto/9353/9353709m.jpg
    1907
  • /foto/266/266338m.jpg
    1909
  • /foto/22/22195m.jpg
    1910
  • /foto/4402/4402205m.jpg
    1910
  • /foto/6925/6925303m.jpg
    1910 - 1915
  • /foto/7111/7111190m.jpg
    1910 - 1915
  • /foto/246/246834m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/261/261341m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/4955/4955243m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/5061/5061841m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/172/172482m.jpg
    1910 - 1925
  • /foto/7179/7179103m.jpg
    1910 - 1930
  • /foto/22/22184m.jpg
    1912
  • /foto/22/22186m.jpg
    1912
  • /foto/111/111347m.jpg
    1912
  • /foto/198/198571m.jpg
    1912
  • /foto/4955/4955229m.jpg
    1912
  • /foto/144/144273m.jpg
    1915 - 1925
  • /foto/6925/6925418m.jpg
    1915 - 1925
  • /foto/7805/7805424m.jpg
    1915 - 1930
  • /foto/10095/10095664m.jpg
    1919
  • /foto/10120/10120512m.jpg
    1920 - 1925
  • /foto/5968/5968638m.jpg
    1920 - 1928
  • /foto/246/246836m.jpg
    1920 - 1930
  • /foto/319/319785m.jpg
    1920 - 1935
  • /foto/3503/3503881m.jpg
    1920 - 1940
  • /foto/22/22197m.jpg
    1925
  • /foto/6283/6283077m.jpg
    1925
  • /foto/61/61274m.jpg
    1925 - 1933
  • /foto/341/341129m.jpg
    1925 - 1935
  • /foto/3630/3630349m.jpg
    1929
  • /foto/22/22196m.jpg
    1930
  • /foto/3571/3571913m.jpg
    1930 - 1935
  • /foto/4956/4956456m.jpg
    1930 - 1935
  • /foto/6066/6066171m.jpg
    1930 - 1935
  • /foto/10606/10606209m.jpg
    1930 - 1935
  • /foto/61/61275m.jpg
    1930 - 1936
  • /foto/8928/8928624m.jpg
    1930 - 1936
  • /foto/4999/4999217m.jpg
    1930 - 1940
  • /foto/6821/6821749m.jpg
    1930 - 1940
  • /foto/4456/4456149m.jpg
    1933 - 1943
  • /foto/433/433554m.jpg
    1935 - 1940
  • /foto/354/354597m.jpg
    1935 - 1943
  • /foto/270/270987m.jpg
    1936
  • /foto/8191/8191483m.jpg
    1936
  • /foto/4456/4456140m.jpg
    1938 - 1940
  • /foto/4456/4456136m.jpg
    1938 - 1943
  • /foto/10805/10805910m.jpg
    1988
  • /foto/9337/9337416m.jpg
    1989
  • /foto/81/81430m.jpg
    2006
  • /foto/81/81434m.jpg
    2006
  • /foto/81/81435m.jpg
    2006
  • /foto/375/375201m.jpg
    2010
  • /foto/5271/5271113m.jpg
    2014
  • /foto/5271/5271115m.jpg
    2014
  • /foto/5131/5131707m.jpg
    2014
  • /foto/5131/5131708m.jpg
    2014
  • /foto/9947/9947950m.jpg
    2017

www.allegro.pl

Poprzednie: Dom wczasowy Admirał Strona Główna Następne: Elektrownia wodna Bobrowice I z zaporą


Thor | 2006-08-23 22:44:00
Świetna pocztówka :) Jednak, zmień źródło na konkretny serwis aukcyjny.
klapador | 2006-08-26 12:57:17
Nie widzę sensu aby to robić mogę jednak Ci powiedzieć,że chodzi o allegro.pl
Thor | 2006-08-26 20:27:40
Za to ja widzę sens. Te nieszczęsne "aukcje" i kontrowersyjne "zbiory własne" to worki do wrzucania wszystkiego. Jeżeli tacy wyjadacze jak Ty będą mieli tak luźne podejście do podawania źródeł wstawianych materiałów, to chyba mamy poważny problem do rozwiązania.
klapador | 2006-08-26 20:39:03
W takim razie mamy problem,ale czy na pewno poważny?
Thor | 2006-08-26 20:45:04
Oj, jak przejrzysz sobie nasze zasoby pod kątem źródeł, to rzeczywiście poważny.
Kasienia | 2007-03-16 20:03:51
Kiedyś (nie chce mi się tego szukać) ktoś z adminów zarządził aby nie podawać konkretnego serwisu, gdyż byłaby to reklama. Jesteśmy więc posłuszni i karni ;-)
MT | 2007-03-16 22:14:38
Nie musisz szukać, zapewne Ja o tym pisałem jeszcze w zeszłym roku bo faktycznie wg wcześniejszych ustaleń wydawało się nam to słusznym rozwiązaniem uogólnienie do "aukcji internetowych", potem jednak pojawiły się jeszcze słuszniejsze argumenty innych administratorów, że dla pełnego porządku należy jednak podawać nazwę serwisu aukcyjnego z którego pochodzą konkretne pocztówki i taka też zasada obowiązuje od tamtego czasu..:-)
kwiatek29 | 2007-03-18 20:35:12
Bez obrazy ale już parę razy zwracacie uwagę innym użytkownikom na temat zasad pisowni polskiej, więc uważam za stosowne zwrócić uwagę także Tobie. Pisząc do kogoś nigdy nie pisze się "JA" wielką literą MT, gdyż wielką literą piszemy "Ty,Tobie, Ciebie" itp. Czyż nie mam racji?
Thor | 2007-03-16 22:51:49
MT słusznie prawi :)
Kasienia | 2007-03-18 01:10:27
Ok. Nie ma problemu. Następne będą już zgodnie z serwisem.
klapador | 2006-08-26 21:09:53
Zadowolony?