MENU
Kaplica św.Anny w Sosnówce.

Dodał: janusz.ch° - Data: 2019-02-11 21:51:01 - Odsłon: 1140
Rok 1875


W czasie neolitu to miejsce było odwiedzane przez człowieka. Znaleziono w pobliżu kamienne siekierki, fragment koła garncarskiego jak i skorupy naczyń Stałej osady tutaj jednak przed średniowieczem nie założono z uwagi na trudne warunki terenowe.

Od średniowiecza istnieje przekonanie o cudownych właściwościach źródła nad którym w XIII wieku postawiono kaplicę. Pierwsza udokumentowana wzmianka pochodzi z dokumentu Bolka II Świdnickiego z 1316 roku (capeller Heyligen bornes bey dorffe Zuedorff gennant). Wg niego książe miał płacić dwie marki rocznego czynszu na utrzymanie kaplicy Kaplica miała być odnowiona w 1481 roku przez Friedricha von Liebenthal z Podgórzyna oraz Melko i Konrada Schaffgotschów, po zniszczeniu przez husytów. Skąd zatem pojawia się rok 1212 jako pierwsza wzmianka o kaplicy? Otóż w tym roku miała być zmieciona przez powódź mała osada Bronsdorf (czyli Broniów, obecnie część Borowic, co ciekawe ponownie w 1412 r. oberwanie chmury i katastrofalna powódź zniszczyła Broniów i Czerwoną Dolinę, a mieszkańcy przenieśli się do Płóczek w Karpaczu) a mieszkańcy przenieśli się wtedy do Sosnówki. Mały kościółek miał należeć do Bronsdorf i jako bardziej trwały niż zmiecione chłopskie chaty miał przetrwać i był nadal używany z przyzwyczajenia, nawet już wtedy gdy w Sosnówce stał już kościół. W dokumencie z 1366 roku nazywana jest kaplicą Świętego Źródła, lub jako "kościół przy źródle" (Brunnkirche). Nie ma informacji o losach kaplicy od 1481 roku (przypuszczalnie wtedy poświęcono jej św. Annie, co było związane z rozwojem górnictwa, którego była patronką) do jej odbudowy w 1718 roku. Wśród ruin z okresu husyckiego wymienia się także kaplicę św. Anny, ale dlaczego? Nie ma o tym dyskusji ani wzmianek.

Podgórzyn wraz z Grabowcem i kaplicą przechodzą w 1651 roku na własność rodziny Schaffgotsch. Kaplica raczej nie była używana jako miejsce odprawiania mszy, gdyż Schaffgotschowie tak jak wcześniej Zedlitzowie byli protestantami i byli raczej zainteresowani dochodami z tej posiadłości (lasy) niż naprawianiem kaplic. Kaplicę na Grabowcu naprawił natomiast Krzysztof Leopold hrabia Schaffgotsch - ten sam który wystawił kaplicę św. Wawrzyńca na Śnieżce. Hrabia nakazal remont swojemu synowi Hansowi Antonowi. Informacja o remoncie pojawia się po raz pierwszy w lipcu 1718 roku. Bardzo możliwe że odbudowę prowadził mistrz budowlany Caspar Jentsch z Jeleniej Góry, który odbudował po pożarze w 1711 roku kościół w Cieplicach. Koszt odbudowy szacowano na 700 guldenów.

We wrześniu 1718 roku wmurowano kamień węgielny. Budowla jest typu rotundowego zbudowana na planie elipsy o wymiarach 14x10 metrów, murowana, posadowiona na kamiennym fundamencie, grubość muru ok. 1,7 metra. Wnętrze sklepione spłaszczoną kopułą. Na zewnątrz rotunda zwieńczona jest sklepieniem kolebkowym o konstrukcji drewnianej z dachem pokrytym gontem. Okna owalne od dołu ścięte, wypełnione szkłem.

Budowa kaplicy na Grabowcu miała nie sprawiać trudności z uwagi na dostępność drewna na więźbę, a wszystkie inne materiały można było łatwo sprowadzić. Wnętrze także szybko urządzono. Hrabia Hans Anton zdecydował że wizerunek św. Anny powinien być namalowany na płótnie - pracę miał wykonać malarz Jeremiasz Knechtel z Legnicy. Nie można udowodnić że to Knechtel wykonał obraz Anny w ołtarzu, ale jest to prawdopodobne. Ołtarz ukończono dopiero w sierpniu 1737 r. Obraz miał szybko zbutwieć (okazało się że to wpływ radonu na zanikanie farb) i zlecono wykonanie kolejnego malowidła na miedzianej płycie Johannowi Hieronimowi Kettnackerowi z Cieplic (uczeń Michaela Willmanna). Wykonany przez niego obraz do dziś zdobi ołtarz. Przedstawia on całą Świętą Rodzinę - Jezusa, Maryję, Józefa, św. Annę i św. Joachima, a nad nimi Boga Ojca i św. Grzegorza. Kamienne elementy ołtarza wykonał Johann Wenzel Conrad w Cieplicach. W narożach znajdują się trzy herby - centralnie herb hrabiego Hansa Antona von Schaffgotsch, a po obu stronach herby jego żon - Marii Franciszki hrabiny von Sereni (zmarłej 10 sierpnia 1707 r.) i hrabiny Anny Marii Teresy Novohradsky von Kollowrath. W 1721 roku dekoracje ołtarza pokryto szlachetnym złotem. Wszystkie drewniane elementy pomalowano na wzór szaro-białego marmuru z Przeworna. Kaplicę poświęcono 26 lipca 1719 r. w dzień św. Anny, choć jeszcze nie był ukończony ołtarz. Zadowolono się obrazem św. Anny z kościoła w Sosnówce. Poświęcenia dokonał przeor klasztoru cystersów z Cieplic o. Innnocenty Fritsche.

Pierwotnie odprawiano rocznie 24 msze - po dwie w miesiącu, co odnotowano w rejestrach zapłaty duchowieństwu za ich odprawianie w 1739 roku. Pierwotnie świadczenia dla duchownych były w naturze. Od 1749 r. ograniczono liczbę mszy do 1 miesięcznie i to "przy sprzyjającej pogodzie".

Przez cały czas problemem nie do ominięcia była wilgoć ze źródła, co ostatecznie rozwiązano w 1920 wyprowadzając ujście wody poza kaplicę i budując atrakcyjne ujęcie źródła. W latach 1942 / 1943 przeprowadzono kapitalny remont kaplicy (informuje o tym tablica inskrypcyjna na pilastrze). Prace, ku czci poległych w czasie wojny synów ojczyzny, sfinansowali Franciszek hrabia v. Schaffgotsch i aptekarz Carl Wieczorek. Trudno określić stan zachowania kaplicy po wojnie. W 1965 r. w karcie obiektu zabytkowego odnotowano: "obiekt zaniedbany, źle użytkowany, uszkodzony dach, przecieki w sklepieniu".

W latach 1974-1980 Urząd Gminy w Podgórzynie na podstawie dokumentacji Wrocławskiego Biura Projektów rozpoczął remont budowlano-zabezpieczający - naprawę murów oporowych, wymianę elementów więźby dachowej, zmianę poszycia (gont), założenie drenażu, nowej posadzki - pracę dofinansował WKZ a prowadził je p. Pełczyński. W1998 roku informowano o tym że założony drenaż źródła nie działa i cała budowla jest fatalnie zawilgocona - stopnie ołtarza mokre, posadzka i ściany nasiąknięte wodą, korozja tynków do wysokości 1 m. Wskazywano nieszczelne pokrycie dachowe i niekompletne oszklenie okien (szybki wybite przez wandali). Z powodu zdarzających się aktów wandalizmiu - zabito deskami wejście na strych kaplicy. Wyposażenie kościółka, stanowiące unikalny, jednolity zespół, rozproszone było po różnych miejscach, a to które pozostało w kaplicy narażone było na działanie wilgoci.

Remont i osuszanie kaplicy rozpoczęto na początku lat 2000. Jeszcze w 2006 roku obiekt nie miał nowych tynków - msze odprawiano przy tymczasowym ołtarzu polowym (pozostawiono go do dziś dnia), ale odnalazł się w Toruniu szczęśliwie barokowy obraz z ołtarza głównego. Między 2010 a 2014 rokiem odnowiono tynki zewnętrzne i pomalowano kaplicę na biały kolor, przystąpiono także do utwardzania terenu koło sąsiedniej gospody, ustawiono tablice informacyjne oraz turystyczną lunetę.

Kaplicę wpisano do rejestru zabytków we wrześniu 1980 r. (A/775/658/J)

W tym samym czasie co kaplica obok niej zbudowano "dom strażnika". Pierwszym strażnikiem został Johann Heinrich Breter, cieśla z Sosnówki, który pracował przy budowie kaplicy i który w zamian za wysiłek otrzymał tam mieszkanie. Od kiedy przy kaplicy zbudowano wartownię-gajówkę od razu brano pod uwagę wyżywienie podróżnych. Tak rozwinęły się usługi dla turystów-pątników. Tutejsza gospoda słynęła z wybornych pstrągów, a jej specjalnością była pieczeń z zająca ze smażonymi rydzami i nalewką z derenia.

Przy kaplicy rośnie najgrubszy w Karkonoszach jawor, o obwodzie pnia ok. 4,5 metra i szacowanym wieku 660 lat.

(uzup. moose - głównie w oparciu o artykuł "Die St. Annakapelle bei Seidorf" aut. Dr. H. Nentwiga, opracowany w 2019 r. przez Ullricha Junkera, w zbiorach Biblioteki Karkonoskiej - zasób cyfrowy; karta zaby)

  • /foto/139/139188m.jpg
    1800 - 1850
  • /foto/5734/5734455m.jpg
    1821
  • /foto/452/452995m.jpg
    1823 - 1840
  • /foto/452/452996m.jpg
    1823 - 1840
  • /foto/425/425740m.jpg
    1825
  • /foto/3250/3250546m.jpg
    1825 - 1830
  • /foto/331/331412m.jpg
    1826 - 1840
  • /foto/9521/9521225m.jpg
    1830
  • /foto/3261/3261886m.jpg
    1835 - 1840
  • /foto/439/439531m.jpg
    1840
  • /foto/9521/9521333m.jpg
    1841
  • /foto/453/453751m.jpg
    1850
  • /foto/3519/3519150m.jpg
    1851 - 1860
  • /foto/437/437505m.jpg
    1862
  • /foto/9847/9847628m.jpg
    1865 - 1890
  • /foto/8822/8822801m.jpg
    1875 - 1880
  • /foto/5237/5237479m.jpg
    1875 - 1890
  • /foto/5473/5473934m.jpg
    1880 - 1895
  • /foto/5786/5786574m.jpg
    1883
  • /foto/8990/8990256m.jpg
    1883
  • /foto/9352/9352027m.jpg
    1883
  • /foto/6659/6659413m.jpg
    1885
  • /foto/5114/5114053m.jpg
    1890
  • /foto/82/82526m.jpg
    1890 - 1894
  • /foto/5061/5061351m.jpg
    1890 - 1894
  • /foto/9212/9212365m.jpg
    1890 - 1894
  • /foto/211/211829m.jpg
    1890 - 1897
  • /foto/10637/10637268m.jpg
    1895
  • /foto/9384/9384237m.jpg
    1895 - 1898
  • /foto/83/83655m.jpg
    1897
  • /foto/6777/6777361m.jpg
    1898
  • /foto/82/82368m.jpg
    1900
  • /foto/6777/6777195m.jpg
    1900
  • /foto/8056/8056441m.jpg
    1900
  • /foto/220/220714m.jpg
    1900 - 1901
  • /foto/7060/7060059m.jpg
    1900 - 1902
  • /foto/6096/6096151m.jpg
    1900 - 1905
  • /foto/226/226604m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/226/226617m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/266/266339m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/3480/3480396m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/4720/4720367m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/161/161988m.jpg
    1900 - 1920
  • /foto/170/170288m.jpg
    1900 - 1925
  • /foto/6368/6368544m.jpg
    1904
  • /foto/121/121294m.jpg
    1905
  • /foto/181/181907m.jpg
    1907
  • /foto/9353/9353709m.jpg
    1907
  • /foto/266/266338m.jpg
    1909
  • /foto/22/22195m.jpg
    1910
  • /foto/4402/4402205m.jpg
    1910
  • /foto/6925/6925303m.jpg
    1910 - 1915
  • /foto/7111/7111190m.jpg
    1910 - 1915
  • /foto/246/246834m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/261/261341m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/4955/4955243m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/5061/5061841m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/172/172482m.jpg
    1910 - 1925
  • /foto/100/100302m.jpg
    1910 - 1930
  • /foto/7179/7179103m.jpg
    1910 - 1930
  • /foto/22/22184m.jpg
    1912
  • /foto/22/22186m.jpg
    1912
  • /foto/111/111347m.jpg
    1912
  • /foto/198/198571m.jpg
    1912
  • /foto/4955/4955229m.jpg
    1912
  • /foto/144/144273m.jpg
    1915 - 1925
  • /foto/6925/6925418m.jpg
    1915 - 1925
  • /foto/7805/7805424m.jpg
    1915 - 1930
  • /foto/10095/10095664m.jpg
    1919
  • /foto/10120/10120512m.jpg
    1920 - 1925
  • /foto/5968/5968638m.jpg
    1920 - 1928
  • /foto/246/246836m.jpg
    1920 - 1930
  • /foto/319/319785m.jpg
    1920 - 1935
  • /foto/3503/3503881m.jpg
    1920 - 1940
  • /foto/22/22197m.jpg
    1925
  • /foto/6283/6283077m.jpg
    1925
  • /foto/61/61274m.jpg
    1925 - 1933
  • /foto/341/341129m.jpg
    1925 - 1935
  • /foto/3630/3630349m.jpg
    1929
  • /foto/22/22196m.jpg
    1930
  • /foto/3571/3571913m.jpg
    1930 - 1935
  • /foto/4956/4956456m.jpg
    1930 - 1935
  • /foto/6066/6066171m.jpg
    1930 - 1935
  • /foto/10606/10606209m.jpg
    1930 - 1935
  • /foto/61/61275m.jpg
    1930 - 1936
  • /foto/8928/8928624m.jpg
    1930 - 1936
  • /foto/4999/4999217m.jpg
    1930 - 1940
  • /foto/6821/6821749m.jpg
    1930 - 1940
  • /foto/4456/4456149m.jpg
    1933 - 1943
  • /foto/433/433554m.jpg
    1935 - 1940
  • /foto/354/354597m.jpg
    1935 - 1943
  • /foto/270/270987m.jpg
    1936
  • /foto/8191/8191483m.jpg
    1936
  • /foto/4456/4456140m.jpg
    1938 - 1940
  • /foto/4456/4456136m.jpg
    1938 - 1943
  • /foto/10805/10805910m.jpg
    1988
  • /foto/9337/9337416m.jpg
    1989
  • /foto/81/81430m.jpg
    2006
  • /foto/81/81434m.jpg
    2006
  • /foto/81/81435m.jpg
    2006
  • /foto/375/375201m.jpg
    2010
  • /foto/5271/5271113m.jpg
    2014
  • /foto/5271/5271115m.jpg
    2014
  • /foto/5131/5131707m.jpg
    2014
  • /foto/5131/5131708m.jpg
    2014
  • /foto/9947/9947950m.jpg
    2017

Zbiory prywatne

Poprzednie: Hotel Orlinek Strona Główna Następne: Schronisko na Hali Szrenickiej